Sjoemelaars en sjacheraars

2 maart 1946

Op 7 maart 1946 bericht Veritas over een politie-inval aan de Molslaan. Er werd daar grof geld verdiend met illegaal verhandelde sigaretten. De meeste lezers zullen instemmend geknikt hebben. Zwarte handel roept veel chagrijn op, zeker nu nog vrijwel alles op de bon is.

28.000 sigaretten
Veel mededogen zal er niet geweest zijn met de hoofdschuldige van de sigarettenhandel aan de Molslaan, een voormalige sergeant die van stad naar stad reist en overal zo zijn adresjes heeft. In Delft gaat deze P. Vermaire om met een vrouw wier man in het Armamentarium geïnterneerd zit. Hij regelt zijn handel via haar woning aan de Molslaan. Als de politie daar een inval doet, is iedereen gevlogen. Nader onderzoek brengt de agenten naar de Zuiderstraat waar ze de bewoonster én een tas met 7145 gulden aantreffen. Een partij sigaretten is in allerijl naar de Oude Delft gebracht, waar Vermaire een kamer huurt.
Verschillende mensen worden aangehouden omdat ze onderdak verleenden, sigaretten verborgen of sigaretten verkochten. Vermaire is overduidelijk het brein achter de operatie. Hij bezit de middelen en heeft twee weken eerder ca. 28.000 importsigaretten in België gekocht. Om hem heen figureren verschillende armlastige Delftenaren. Zij hopen een graantje te kunnen meepikken, maar lopen nu samen met Vermaire tegen de lamp. Voor een jonge vrouw uit de Pieterstraat is het lot extra zuur. Zij kocht een partij sigaretten om die in Leiden en Den Haag te verkopen, maar werd zelf ‘getild’. De beoogde verkoper ging er met de buit vandoor. 

Buitenlandse tabak is schaars, onder de naam ‘Amateurs Sigaretten’ produceert de Nederlandse tabaksindustrie in de jaren ’40 met teelt uit eigen land. (Collectie Museum Rotterdam)

Vlees om aan te sterken
Niet alleen rookwaar is aantrekkelijk voor zwarte handel. Als fabrieksarbeider Lindeman eind februari door de Choorstraat fietst met een zwaarbeladen zak op zijn rug, vertrouwt een passerende agent dat niet. Hij vraagt hem de zak te openen en vindt daarin een zojuist geslacht varken: bijna 40 kilo vlees. Dat is niet mis, gezien het wekelijkse bonnenrantsoen van 500 gram vlees per gezin. Lindeman kocht het varken in Den Hoorn bij een tuinder, reed met een bakfiets naar het huis van zijn zwager aan de Buitenwatersloot en heeft het daar in de keuken geslacht. Lindeman was vroeger slager en houdt vol dat hij niet weet dat het onwettig is om zonder vergunning te slachten. De zak gaat naar de Vee- en Vleeskeuring. Daar worden de kop, tong, poten en lever ‘wegens bezoedeling’ afgekeurd; de resterende 30 kilo varkensvlees gaat naar de Centrale Fabriekskeuken.
Twee dagen later gaat een vrouw uit de Anna Beijerstraat langs de huizen met geitenvlees. Zij is verzwakt vanwege een miskraam en hoopt met wat extra vlees weer aan te kunnen sterken. Haar man koopt op de veemarkt een geit voor 50 gulden. Dat moet met geleend geld, want zo’n uitgave kan het echtpaar zich niet veroorloven. De man lijdt aan ‘opgeloopen mishandelingen’ in een concentratiekamp en is daardoor nog niet volledig aan het werk. Hij geeft aan weinig voor deze actie te voelen, maar zwicht voor de argumenten van zijn vrouw. De geit doodt hij uiteindelijk in de keuken ‘door het met een hamer een klap op den kop te geven’. Hij denkt dat zijn vrouw zelf al het vlees zal opeten. Maar dat is in totaal zo’n 7 kilo. Zij hoopt juist wat van het geleende geld terug te verdienen door het resterende geitenvlees te verkopen. Bij het eerste het beste gezin waar zij aanbelt, vangt zij echter bot en wordt de politie gealarmeerd.

Buitenkans
Lang niet alle handelaren worden gepakt. Er zijn tenslotte genoeg Delftenaren die blij zijn met zo’n buitenkansje: een paar sigaretten erbij, een extra portie vlees of échte koffie zonder bonnen. De zwarte handel loont, gezien ook het risico dat mensen soms lopen voor relatief kleine vergrijpen. In een café op de Markt, waar nu Het Gulden ABC zit, verkoopt een medewerker tweemaal stiekem een stukje chocolade – à 33 gram – voor 1 gulden. Hij heeft versnaperingsbonnen geritseld, waarmee hij de chocolade zelf inkoopt voor de vastgestelde prijs van 8 cent. Zijn winst van 1,84 gulden verdampt als de rechter het vonnis velt: een geldboete van 75 gulden.

Een extra baantje kan voor deze Delftenaar geen kwaad, maar of hij voor een vacature bij het Armamentarium in aanmerking komt?Daarover meer in het Bevrijdingsbulletin van 9 maart 1946: Vrouwengevangenis.

Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit:

• Archief 575. Gemeentepolitie
  o 642. Dag- en nachtrapporten, 20-2-1946 en 22-2-1946
  o 687. Processen-verbaal economische dienst, nr 4, nr 14, nr 15, nr 17 en nr 17a

Illegaal geslacht vlees mist de verplichte merken en stempels. Hier juist wel volop stempels, op vlees in het slachthuis aan de Schieweg, 1966. (foto Van der Reijken, SAD 27598)

Ga hier naar alle Bevrijdingsbulletins.

Zelf onderzoek doen naar de Tweede Wereldoorlog in Stadsarchief Delft?