Arbeiders op de planken

De grootte van een archiefcollectie komt lang niet altijd overeen met het belang van een organisatie. Wie geen archief nalaat of wie dat niet aan een instelling toevertrouwt, komt niet in de collectie terecht. Zo is er van arbeiderstoneelvereniging Multatuli welgeteld één archiefstuk bekend: het kasboek van de fuifavonden van 1917 tot 1953. Dat is niet veel voor een vereniging waar honderden Delftenaren lid van waren, en die voorstellingen verzorgde waar duizenden stadsgenoten op af kwamen.

Wie alleen dit kasboek bekijkt, ziet louter een feestvierende club. Voor een feest in 1925 met zo’n 40 bezoekers slaat de vereniging naast de nodige broodjes en hapjes ook 36 liter bier in en 50 sigaren. Bij het 35-jarig jubileum wordt zelfs 60 liter bier besteld en zijn er 3 dozen sigaretten en 200 sigaren nodig. Het is maar goed dat het Stadsarchief een rijke krantencollectie bezit. Dit zogenoemde ‘dilettanten’ toneel wordt namelijk uiterst serieus genomen. De Stadsdoelen zit vol als de jaarlijkse uitvoeringen plaatsvinden en de kranten schrijven lange en kritische recensies.

Multatuli krijgt vaak goede besprekingen. De in 1903 opgerichte toneelvereniging heeft als doel arbeiders te verheffen door hen kennis te laten maken met hoogwaardig toneel, vaak van sociaal bewogen auteurs als Inte Onsman en Herman Heijermans. Degelijke kost voor arbeiders die dan vaak nog zeer lange en zware werkdagen maken. De vereniging maakt onderdeel uit van de socialistische zuil, die in Delft goed vertegenwoordigd is met onder meer de Sociaaldemocratische Arbeiderspartij, zangkoren Crescendo en De Stem des Volks, mandolinevereniging Voorwaarts en de Arbeiders Jeugd Centrale. Het hoogtepunt voor Multatuli ligt in de jaren ’30. Als in 1938 het 35-jarig jubileum gevierd wordt met een uitvoering in verenigingsgebouw Ons Huis zit de zaal niet vol, maar propvol. Dat noopt de organisatie zelfs om de aanwezigen te vragen het roken te staken, een maatregel die de krant haalt. Een hardwerkende arbeider pak je zijn kleine verworvenheden niet af!