Culturele hotspot

Het Sint Agathaplein is in 1950 zes dagen lang een culturele hotspot, lang voordat die term ook maar door iemand gebruikt wordt. Onder auspiciën van het Holland Festival voert toneelgroep Comedia hier het middeleeuwse stuk Den spieghel der salichheyt van Elckerlyc op. Koningin Juliana bevindt zich onder het publiek, de recensies zijn lovend en de Delftse kunstenaar Peter Odijk maakt een prachtige serie gouaches.

Het Sint Agathaplein is overigens maar één jaar het middelpunt van dit culturele spektakel. In 1951 stelt de diaconie van de hervormde gemeente de kloostertuin niet meer ter beschikking. Het vijftiende-eeuwse verhaal over Elckerlyc (‘iedereen’) die verantwoording moet afleggen over zijn leven, zou te rooms zijn. Het toneelspel wijkt eenmalig uit naar de Markt, waar wederom duizenden bezoekers zich aan het openluchtspel vergapen.

Vanaf 1952 zoekt de voorstelling de intimiteit op van de binnenplaats van het Prinsenhof bij de Waalse kerk, de ruimte die nu de Van der Mandelezaal is. Stichting Delfesta bekommert zich om de organisatie en weet jaarlijks vier- tot zesduizend bezoekers te interesseren. In 1963 viert Delft de honderdste opvoering van de Elckerlyc met Han Bentz van den Berg in de titelrol en onder andere Ton Lutz, Hans Croiset en Ellen Vogel als zijn medespelers.

Het traditionele spel blijft liefhebbers trekken totdat midden jaren zestig de recensies steeds kritischer worden. Er gaan stemmen op die vinden dat het stuk te ouderwets is, het dreigt een ‘folkloristisch gebeuren’ te worden. Als dan ook de financiële tekorten oplopen en een aantal edities letterlijk in het water valt, bloedt de traditie na 1968 dood. In 1971 lukt het stichting Delfesta nog een voorstelling in de Oude Kerk te organiseren, daarna valt het doek definitief. Slechts bij hoge uitzondering wordt de Elckerlyc nog in Delft opgevoerd, dan meestal niet meer als aanjager van een culturele hotspot – maar voornamelijk uit sentimentele overwegingen.