De prins is dood – leve de prins! – Stadsarchief Delft
Bijzetting van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk, prent door Frans Hogenberg, c. 1585. (TMS 1329)

Bijzetting van Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk, prent door Frans Hogenberg, c. 1585. (TMS 1329)

17 januari 2024:

De prins is dood – leve de prins!

Het zestiende-eeuwse wereldnieuws wordt in beeld gebracht door prentenmakers. Een van de productiefste is Frans Hogenberg, geboren in Mechelen in 1535 en overleden in Keulen in 1590. Hij maakt honderden prenten over gebeurtenissen in de Nederlanden en omringende gebieden.

Hogenberg zit duidelijk niet om stof verlegen. De Nederlandse gewesten voeren oorlog tegen Spanje en de krijgskansen wisselen voortdurend. De moord op Willem van Oranje is een dramatisch hoogte- of dieptepunt – het was maar vanuit welk kamp je ertegenaan kijkt. Hogenberg maakt prenten van de moord zelf, de executie van Balthasar Gerards en de bijzetting van de prins in de Nieuwe Kerk, op 3 augustus 1584. Of hij ooit in Delft is geweest, mogen we betwijfelen. En als hij hier ooit was, heeft hij vast geen topografisch betrouwbare schetsen gemaakt, afgaande op zijn weergave van de Markt.

Het is echter maar de vraag of Hogenberg wel streeft naar een herkenbare afbeelding van het decor waarin de plechtigheid plaatsvindt. Centraal op deze prent staat immers de uitvaartstoet, ook letterlijk. Die is hier weergegeven als een slinger, zodat zoveel mogelijk belangrijke figuren in één beeld kunnen worden gevangen. In de verte verdwijnt de stoet in de Nieuwe Kerk, waar een eenvoudig baldakijn is opgesteld boven het graf. Op de voorgrond zien we de baar, gedragen door twaalf mannen. Het wapen van Willem van Oranje siert de doek die de kist bedekt. Vlak achter de baar zou normaliter de oudste zoon lopen, maar prins Filips Willem verblijft al sinds zijn jeugd als gijzelaar in Spanje. Zijn plaats wordt ingenomen door zijn zeventienjarige halfbroer, ‘Seigneur le Conte Maurice’, Maurits, graaf van Nassau. Dat hij op deze prominente plek loopt, maakt duidelijk dat hij naar voren wordt geschoven als opvolger van Willem van Oranje als leider van de Nederlandse gewesten. De prent van Hogenberg verspreidt die boodschap over heel Europa: de prins is dood – leve de prins!

Inloggen
Share
Tweet
Share