De zaak hangt nog

‘De zaak is nog hangende’, hoor je af en toe in het nieuws over een proces. De oorsprong van deze uitdrukking staat op deze foto. Eeuwenlang worden processtukken in de lengte gevouwen en geborgen in een juten zakje ingediend bij de rechtbank.

Daar wordt er een stukje papier of perkament opgenaaid, met de namen van de partijen en hun procureurs, soms ook met het onderwerp van de zaak. Aan de koordjes waarmee de zakjes zijn dichtgebonden, worden ze opgehangen – vandaar dus de uitdrukking dat de zaak hing.

Op dit schilderij van de Rotterdamse schilder Pieter de Bloot uit 1628 is het kantoor van een advocaat afgebeeld, met een hele reeks proceszakken aan een zolderbalk. Klaar om namens een partij te worden ingediend bij de rechtbank, of terugontvangen na afloop van het proces.

Ook in het archief van het Delftse stadsbestuur zitten proceszakken met stukken die ooit hebben gediend in een rechtszaak. De stad procedeert bijvoorbeeld eindeloos over de Leidschendam, waar zij graag een sluis wil bouwen ten behoeve van de scheepvaart. En tegen Rotterdam, dat net als Delft rechten bezit in Overschie, strategisch gelegen op een kruispunt van vaarroutes.

De oude opschriften op de zakken zijn gebruikt om de inhoud goed te kunnen omschrijven in de moderne inventaris. De stukken zijn allemaal netjes uitgevouwen en vlak geborgen in stevige omslagen van zuurvrij papier. De proceszakken zijn apart verpakt, omdat de ruwe, vaak erg vuile stof de kwetsbare stukken zou kunnen beschadigen. Maar weggooien doe je natuurlijk niet: ze laten juist zo mooi zien hoe de zaak indertijd ‘hing’.