Een Oranjegezinde timmerman

Twee portretten van chic geklede personen te paard. De tekening met de dame is gesigneerd G. v.d. Storm. Veel helpt dat niet: in geen enkel naslagwerk is iets over hem of haar te vinden, net zo min als in databases op internet. Dat is ook niet zo verrassend, want je hoeft geen kenner te zijn om te zien dat hier geen groot kunstenaar aan het werk is geweest. De tekeningen zijn wat onbeholpen en ze zijn met goedkope waterverf ingekleurd. Wat verder opvalt, is dat ze in bedroevende staat verkeren. De randen zijn gerafeld en er zitten scheuren in het papier, dat ter versteviging op karton is geplakt. Dat laatste is vermoedelijk het werk van J.C. Kramer, die ze volgens een notitie op de achterzijde in 1906 heeft ‘gerestaureerd’. Daar staat ook wie de eigenaren zijn: diezelfde J.C. en C.G. Kramer, Oostsingel 79 Delft, mogelijk een echtpaar.

Al met al rijst er toch wel een interessant beeld op uit deze op het eerste gezicht niet bijster boeiende tekeningen. De geportretteerden zijn overduidelijk prins Willem V, de laatste stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, en zijn echtgenote Wilhelmina van Pruisen. In 1795 moeten zij het veld ruimen als de patriotten met steun van de Fransen het bestuur overnemen. Dat gebeurt na decennia van strijd, soms op of zelfs over het randje van een burgeroorlog. De prins van Oranje heeft daarin een merkwaardige positie. Enerzijds is hij het symbool van de traditionele regentenkliek, die de baantjes onderling verdeelt. Als zodanig wordt hij gehaat door de patriotten, die inspraak wensen, om te beginnen in de stadsbesturen. Aan de andere kant is de prins voor veel kleine luiden juist een vertrouwde leidersfiguur. Was Willem van Oranje niet de Vader des Vaderlands? En had Willem III de Republiek in het Rampjaar 1672 niet gered van de ondergang?

In de tweede helft van de achttiende eeuw woedt zo een heuse propagandaoorlog voor of tegen Oranje. De voorstanders geven blijk van hun gezindheid door afbeeldingen van de prins en/of zijn echtgenote op een prent, een snuifdoos, een (Delfts) aardewerk bord – of een paar zelfgemaakte tekeningen. Wie weet zijn deze portretten wel zo gehavend omdat ze altijd aan de muur hebben gehangen. Bij Oranjegezinde kleine luiden misschien? De C.G. Kramer die de werkjes in 1906 in bezit heeft, is timmerman….