Gevaarlijke schrijfsels

Dit schrift moet jarenlang verborgen blijven. Sara Johanna Spijker doet vanaf 1 november 1940 bijna dagelijks verslag van haar leven in Delft, vijf oorlogsjaren lang. Als er een schriftje vol is, verstopt zij het. De Duitse bezetter mag haar dagboeken niet vinden. In 1944 spant het erom, want dan doorzoeken soldaten het hele huis.

Sara Spijker is bij het uitbreken van de oorlog 33 jaar oud en woont bij haar ouders aan de Voldersgracht boven het Venduhuis der Notarissen, waar haar vader veilingmeester is. Zelf werkt zij op kantoor. In haar vrije tijd schrijft Sara zeven schriften vol, 860 pagina’s in totaal. Ze schrijft over het dagelijks leven en staat uitgebreid stil bij oorlogsgebeurtenissen als bombardementen en de toenemende repressie. Staatsgevaarlijk zijn haar aantekeningen niet, wel ronduit anti-Duits. Ze heeft het over ‘onbeschaamde indringers’ en vraagt zich regelmatig af wanneer er een eind komt ‘aan al die ellende en narigheid’.

In de vroege ochtend van zaterdag 9 december 1944 is er veel kabaal op straat. Soldaten schreeuwen en iemand rent voorbij ‘terwijl er op hem geschoten werd’. Sara weet genoeg: Delft is aan de beurt voor de al lang gevreesde razzia. Duitsland zoekt mannen tussen de zeventien en veertig jaar oud voor de Arbeidsinzet. Die zijn er niet in het huis aan de Voldersgracht, maar Sara vindt de situatie wel intimiderend. Niemand mag de straat op. ‘Je krijgt dan wel even ’n naar gevoel als ze zoo langzaam maar zeker dichterbij komen.’ Om half elf komen er twee soldaten binnen, een derde staat voor de deur op wacht. Ze gaan het hele huis door, geven een klap op een kist ‘om te hooren of hij niet hol klonk’ en kijken in kasten. In de ouderslaapkamer kruipt een soldaat ‘met al z’n stramme leden, groote laarzen en geweer op z’n knieën tusschen divan en ledikant’. Als duidelijk is dat er geen weerbare mannen verstopt zitten, gaan de militairen naar het volgende huis. Die avond maakt Delft de schade op: ruim driehonderd Delftse mannen gaan gedwongen op reis naar een arbeidskamp bij Rees in Duitsland. En Sara haalt haar schrift weer tevoorschijn om over de razzia te schrijven, net zo anti-Duits als voorheen: ‘die vieze kerels in huis – bah!’

De originele dagboeken van Sara liggen bij het Stadsarchief. Digitaal door de schriften bladeren kan op https://t.co/Mm7O3atZwt.