Briefhoofd van de Fruit- en Viswinkel van D. Schaap en A.J. Schaap, 1865 (TMS 109314)
Briefhoofd van het Hotel, Logement en Stadskoffiehuis van D. Schaap, ca. 1865 (TMS 63414)
21 februari 2023:
Shoppen bij Schaap
Nu bijna alle rekeningen digitaal verwerkt worden en we nauwelijks nog papieren post versturen, vallen de negentiende-eeuwse briefhoofden des te meer op. Het zijn kunststukjes die naam, faam en de te verkopen waar van de middenstanders aan de man moeten brengen.
Dirk Schaap begint zijn carrière als blokmaker. Hij maakt katrollen voor de scheepsbouw, net als zijn vader, die een eigen blokmakerswinkel bezit. Dirk houdt het ambacht niet lang vol. Als hij in 1826 met Gerritje Zeelenburg trouwt, geeft hij als beroep sociëteitsknecht op. Bij welke sociëteit Dirk als kelner werkt, is niet bekend. Enkele jaren later heeft hij eindelijk zijn stiel gevonden: vanaf 1830 staat hij bekend als koopman in groenten.
De handel van Dirk Schaap breidt zich uit, zoals te zien is aan het bonte briefhoofd uit 1865. In zijn Fruit- en Viswinkel is nu ook een rijk assortiment aan vis verkrijgbaar, net als onder meer mosterd, bier en medicinaal water. Schaap bestiert een levendige winkel, die zich ook nog eens laat voorstaan op leveranties aan het koninklijk hof. Als hij het briefhoofd laat maken, is zoon Albertus Johannes mede-eigenaar van de zaak. Dirk is met zijn gedachten alweer elders. Hij opent het Logement Stadskoffiehuis op Markt 9, ook wel Hotel Schaap genoemd. Voor deze zaak laat hij uiteraard minstens zo’n mooi bedrijfslogo ontwerpen.
Deze briefhoofden zijn interessant omdat ze uit één familiebedrijf stammen. Ze laten ook nog eens zien hoe het centrum van Delft transformeert van marktplaats tot winkelstad. Boeren uit de omgeving brengen dan al eeuwen hun waren naar de markt in Delft en doen er zelf hun inkopen. In de negentiende eeuw komen er steeds meer vaste winkels in het straatbeeld. Boodschappen doen wordt ‘winkelen’, een favoriet tijdverdrijf voor wie wat te besteden heeft. De Fruit- en Viswinkel bezit een pand met twee grote etalages, er staat koopwaar op straat en er wordt alles aan gedaan om het winkelend publiek naar binnen te lokken. Die levendigheid is ook onderwerp van de tekening van het Stadskoffiehuis, centraal gelegen tussen de Waag en het Venduehuis (veilinghuis). Daar kunnen de kooplustigen even bijkomen, deelnemen aan een van de veilingen of zelfs een nachtje blijven slapen. Om de dag daarna natuurlijk weer vrolijk verder te shoppen.