Zeeuwse zwanen

8 december 1945

De vijvers en parken liggen er nog steeds kaal en verlaten bij. Alles wat eetbaar was, is tijdens de hongerwinter gevangen en opgegeten. Alles wat brandbaar was, is opgestookt. Daarom is het een zeer sympathiek gebaar als het Zeeuwse Tholen in december 1945 vier zwanen aan de gemeente schenkt. Alleen wordt daar door de plantsoenendienst heel anders over gedacht.

Drijfjacht
Bij Openbare Werken zuchten ze diep als het aanbod binnenkomt. Op 11 december zet de directeur al zijn bezwaren op een rij, en stuurt dit bericht aan het college van burgemeester en wethouders. Dertig jaar geleden bezat Delft ook al zwanen. Die trokken ieder ogenblik de polder in en dan moest de afdeling plantsoenendienst weer een drijfjacht houden om ze terug te halen. Vijvers helemaal afrasteren om dit te voorkomen is geen gezicht. Tel daarbij op het lot van waterplanten als waterlelies, die door zwanen worden opgegeten. En tot slot is het niet zo kies om dagelijks tarwe en mais aan de vogels te voeren zolang dat nog distributie-artikelen zijn. Oftewel: nee, bedankt.
Die boodschap is wel sneu, want de zwanen zijn een geschenk van de bevolking van Tholen. Dit Zeeuwse stadje is door Delft geadopteerd en wil nu graag dankbaarheid tonen voor de gekregen materiële hulp. Misschien mede daarom treuzelt het college met het geven van een antwoord. In januari informeert de burgemeester van Tholen nog eens of het aanbod van ‘gratis een 4-tal jonge zwanen’ aangenomen wordt. De leiding van de Gist- en Spiritusfabriek schiet de gemeente te hulp. De zwanen mogen wel in het Agnetapark geplaatst worden, want ook daar zijn tijdens de oorlog vrijwel alle watervogels verdwenen. De beheerders van deze woonwijk zullen zorgen voor voeding en verzorging.

Zwanen in de vijver van het Agnetapark, 1952, foto Van der Reijken (TMS 898)

Verdronken land
Tholen duikt voor het eerst in een Delftse krant op na de grote inzamelingsactie van Nederlands Volksherstel (NVH) op 30 juni. Delftenaren doneren ruim 72.000 gulden en leveren overtollig huisraad in. De organisatie telt ‘1000 stoelen, 2000 borden, 500 kop en schotels, 100 kookpannen, 270 gewone en 14 nachtspiegels, 250 hanglampen en 140 bedden’. De actie smaakt naar meer. Zoals ook andere NVH-afdelingen doen, adopteert Delft een noodlijdende stad. Delft kiest voor Tholen en Sint-Philipsland in het zwaar getroffen Zeeland.
De hulp is hard nodig. Door inundatie heeft het eiland acht maanden lang onder water gestaan, 1 tot 2 meter hoog. Bewoners moesten hun huis verlaten en maar hopen dat er nog iets van over was als zij terugkeerden. Dat bleek bitter weinig. Een afvaardiging van het Delftse NVH-comité neemt de schade op en doet daarvan verslag in de krant. Het eiland is kaal, er steken alleen nog dode bomen uit de grond. ‘De huizen. Ja, ze staan er nog. Maar het zijn groote holle, rotte kiezen in het geschonden gelaat van dit eiland.’ De vlaggen hangen uit om de Delftse weldoeners in spé te ontvangen. Eind september richten de burgemeesters van Sint-Annaland en Tholen hun dankwoord aan de Delftenaren die dan nog eens twee schepen vol huisraad hebben laten afleveren.

Plaquette
Tholen ontbeert meubilair, maar heeft als landbouwgebied al snel weer voldoende voedsel. Terwijl er schepen met stoelen en tafels naar Zeeland varen, mag Delft 100 kinderen sturen om bij boerengezinnen aan te sterken. Ze keren na twee maanden terug, ‘overladen met Tholens voortbrengselen als appels, peren, klompen, enz.’.
De banden blijven hecht, waardoor Delft aan het begin van 1946 wéér een geschenk krijgt aangeboden, nu in de vorm van een plaquette met vier blauw geschilderde tegels. Mooi voor op de stadhuismuur, zo redeneren de Tholenaren. Het college antwoordt nu wel snel. De muur leent zich daar niet voor, maar ingelijst is de plaquette zeker welkom. Hoe de plaquette er uitziet en waar hij uiteindelijk terechtkomt, is onbekend. Misschien duikt hij nog eens op? Aan het cadeau van de zwanen hebben in ieder geval meer Delftenaren herinneringen; ze hebben nog vele jaren in het Agnetapark gebivakkeerd.

Nu de kerstvakantie nadert, maken steeds meer jongeren zich druk om hun kerstrapport. Daarover meer in het Bevrijdingsbulletin van 15 december 1945: Kerstrapport.

Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit:

Veritas, mededelingenblad voor Delft en omstreken, 12-7-1945, 21-7-1945, 23-7-1945, 1-8-1945, 8-8-1945, 22-9-1945 en 6-10-1945 (www.delpher.nl)
Archief 653. Gemeentebestuur
o 6456. Stukken betreffende medewerking aan acties Nederlands Volksherstel en Stichting Nationale Hulpactie Rode Kruis, 11-12-1945, 20-12-1945, 11-1-1946, 2-2-1946, 27-2-1946 en 12-3-1946

Affiche van het Nederlands Volksherstel (NVH) dat in 1945 door het hele land inzamelingen houdt (Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon)

Ga hier naar alle Bevrijdingsbulletins.

Zelf onderzoek doen naar de Tweede Wereldoorlog in Stadsarchief Delft?