77-urige werkweek

Deze willekeurig gekozen pagina uit een loonboek van Machinefabriek Reineveld toont de sociale kwestie in een notendop. En daarbij ook de problemen die het oplossen van dit arbeidersvraagstuk oproept.

Er bestaat al bescheiden sociale wetgeving als de administrateur deze weeklijst in juni 1900 invult. Sinds 1874 mogen kinderen tot twaalf jaar niet meer aan het werk, zij komen als het goed is niet meer in dit boek voor. Zeker weten doen we het niet, want het ‘Kinderwetje’ dankt zijn bijnaam aan het feit dat er geen controle op de uitvoering is. In 1889 volgt de Arbeidswet, die arbeidsinspectie invoert en verbiedt om op zondag te werken. Vrouwen en kinderen mogen niet langer dan elf uur per dag aan het werk. Dat dit nog niet voor mannen geldt, blijkt wel uit dit overzicht. Bovenaan de lijst prijkt J. Delvos jr. met op maandag dertien uur en op woensdag nog eens tweeënhalf uur langer. Dat is dus om zes uur ’s morgens beginnen en om half tien ’s avonds de fabriekspoort uit. De daaropvolgende drie dagen werkt hij ook nog eens tien uur per dag. Zijn werkweek is indrukwekkend: 77 uur.

Aan het eind van de week is Delvos wel spekkoper met 77 uur maal 25 cent in zijn loonzakje. Alleen zijn vader A. Delvos, met als enige een vast loon van 25 gulden, verdient meer. Het merendeel van de arbeiders verdient minder, de tabel loopt van hoog naar laag. Helemaal onderaan staan de mannen die zeven of zelfs maar zes cent per uur verdienen. Ook met ruim zestig uur werken, blijft het inkomen karig. J. Plak en J. Schareman komen deze week niet eens boven de twee gulden uit. Tja, allebei drie dagen ziek geweest – daar betaalt de fabriek niet voor. De vraag is dan ook hoe blij de mannen zijn met de nieuwe Arbeidswet die in 1919 voor hun bestwil ingaat. De 8-urige werkdag is een grote verworvenheid, maar een alles dekkende Ziektewet zal pas in 1930 worden ingevoerd…