Besturen bij toerbeurt

Wie denkt dat het landsbestuur tegenwoordig ingewikkeld is, zou zich eens moeten verdiepen in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Zelfs voor zeventiende-eeuwers is het een hele puzzel om te weten te komen wie wanneer waar zitting in heeft.

Dat geldt vooral voor de Staten-Generaal, het hoogste college van de Republiek, en de daarmee verbonden organen. Alle gewesten vaardigen gedeputeerden af, maar in elk gewest is weer anders geregeld hoe zo’n afvaardiging tot stand komt. Delft is een van de zeven steden uit het Zuiderkwartier, dat wil zeggen Holland bezuiden het IJ. De stad krijgt eens in de negen jaar een zetel in de Staten-Generaal, eens in de 21 jaar in de Raad van State en eens in de 27 jaar in de Rekenkamer. Zo’n zittingsperiode duurt telkens drie jaar, waarna een andere stad de plaats van Delft inneemt.

Ingewikkeld? Ja – en zoals gezegd geldt dat ook voor tijdgenoten. Maar gelukkig hebben de Staten van Holland en West-Friesland daar iets op gevonden. In 1676 laten zij bij hun huisdrukker Jacobus Scheltus een handig overzicht maken van de ‘tour-beurten’ van de Zuid-Hollandse steden. Die kunnen daarop zien wanneer zij in welk college zitting hebben.

De volgende vraag is natuurlijk: wie wordt de Delftse afgevaardigde? Dat wordt formeel besloten door de Staten van Holland, maar die wijken nooit af van de voordracht van de Delftse burgemeesters. Hoe die tot hun keuze komen, onttrekt zich helaas volledig aan onze waarneming. Het enige dat vaststaat, is dat het altijd iemand is uit de veertigraad, het college van veertig regenten die de baantjes onderling verdelen. Maar nergens in de notulen van de burgemeesters lezen we een verslag van beraadslagingen over deze toch niet onbelangrijke kwestie. Een zuiver geval van achterkamertjespolitiek.