Toelatingsoorkonde tot de Congregatie van R.K. Jongelingen van Joannes van Zwet, 1878 (TMS 74651)
Oorkonde gemaakt door Heinrich H. Knoefler, voor Jac. F. van Dam die tien jaar lid is van de Congregatie van R.K. Jongelingen, 1898 (TMS 91596)
27 februari 2023:
De ware Congreganist
De toelatingsoorkonde tot de Mariacongregatie voor katholieke jongemannen is prachtig. Het is zeker in de beginjaren ook een kunststuk om binnen te komen. Dat blijkt wel uit het handboek van oprichter en pater N.A.A. Aussems: De ware Congreganist. Je krijgt zo’n oorkonde niet zomaar.
Het doel van de vereniging is de christelijke deugd en godsvrucht te bevorderen. Wie lid wil worden, meldt zich bij het hoofdbestuur. Enkele maanden moet deze ‘postulant’ zijn deugdzaamheid bewijzen en ontvangt hij onderwijs van een instructeur. Is er op zijn gedrag niets aan te merken, dan volgt aanneming als Congreganist. Dat is niet vrijblijvend. Het lid verplicht zich de ‘omgang met anderen te vermijden’ en slechts contact te zoeken met andere leden van de Congregatie.
Ondanks de strikte regels is de Congregatie al snel populair. In 1859 worden de ongeveer zeventig leden gesplitst in een kleine Congregatie voor jongens die hun heilige communie hebben gedaan en de grote Congregatie voor jongemannen vanaf twintig jaar. De sfeer wordt mogelijk wat losser. Te los, volgens Aussems. Hij ergert zich aan de ‘vrij sterke geest van verzet’ en de ‘groote traagheid in het godsdienstige’. Zijn belangrijkste grief betreft het herbergbezoek van sommige leden. Om de Congregatie te zuiveren, moet iedereen zich in 1861 opnieuw aanmelden en beoordeeld worden. Op 19 augustus 1861 wordt de Congregatie heropgericht. Slechts 45 leden slagen voor de test.
In deze jaren is het dus al moeilijk om bij de vereniging binnen te komen, laat staan om een jubileum te halen. Opvolgers van Aussems laten de strikte lijn echter geleidelijk vieren. Godsvrucht blijft voorop staan, maar er is ook ruimte voor ontspanning met een jaarlijks toneelstuk, het knapenkoor en de debatclub. Het kleine onderkomen aan het Oosteinde wordt in 1887 verruild voor het Congregatiegebouw aan de Brabantse Turfmarkt, een plek waar generaties Delftenaren met veel plezier jarenlang samenkomen. En dat is meteen goed nieuws voor de collectie van het Stadsarchief, want die langdurige lidmaatschappen leveren prachtige jubileumoorkondes op.