Het leven is kort – Stadsarchief Delft
‘Geschriften’ van de meisjes van het Meisjeshuis, 1799 (Archief 200, inv.nr 1025)

‘Geschriften’ van de meisjes van het Meisjeshuis, 1799 (Archief 200, inv.nr 1025)

‘Geschriften’ van de meisjes van het Meisjeshuis, 1799 (Archief 200, inv.nr 1025)

‘Geschriften’ van de meisjes van het Meisjeshuis, 1799 (Archief 200, inv.nr 1025)

12 juni 2023:

Het leven is kort

Het wordt er al vroeg ingepompt bij de pupillen van het Meisjeshuis: ‘Het leven is kort’. Maar ook andere wijsheden moeten de kinderen zich eigen maken door schrijfoefeningen. ‘Zyt opmerkzaam’. ‘Met yver en lust’. ‘Benijd uw naasten nooit in zyn geluk’. ‘De vrees des Heeren is het beginsel der wysheid’.

Elk jaar moeten de meisjes een schrijfproef afleggen. Uit de periode 1799 tot 1870 zijn ze bijna allemaal bewaard gebleven, elk jaar keurig in een mapje. De verschillen in vaardigheid zijn groot en lijken niet altijd terug te voeren op de leeftijd van de kinderen. Johanna Maria Baans is dertien als zij deze tekst van vier woordjes schrijft. Helena van Kuyk, de schrijfster van ‘Vermijd den twist’, is al achttien maar komt toch niet verder dan een regeltje van drie woorden. Haar zus Alida is zelfs nog een jaar ouder als zij zich zet aan de tekst ‘Zijt altijd leerzaam’. Je zou bijna gaan denken dat zo’n regel niet toevallig wordt gekozen.

Sommige meisjes hoeven niet telkens dezelfde regel te herhalen, maar schrijven een compleet gedicht. Natuurlijk is het wel altijd iets dat eerder strekt tot lering dan tot vermaak. De 22-jarige Elisabeth Maria Fournie schrijft ‘Het verstandige antwoord’, op de vraag waarom zij God gehoorzaamt. Maria van der Feijst is 25 en staat op het punt het huis te verlaten als zij ‘De Waarheid’ schrijft, met ronkende regels als:

                Schoone en onbevlekte Maagd

                Telg van ’t eeuwig Alvermogen;

                Zuil die Land en Godsdienst schraagt;

                Vyandin der snoode loogen.

De luchtigste en meest verrassende tekst is van de hand van Maria Elisabeth de Bergh, bijna twintig jaar oud. Zij kopieert de eerste twaalf regels van het bekende gedicht ‘Akkerleven’ van Hubert Corneliszoon Poot, boer en dichter uit Abtswoude. Is het voorbeeld niet helemaal duidelijk of ligt het aan haar eigen slordigheid dat zij in de eerste regel ‘valt’ in plaats van ‘rolt’ schrijft? Ach, zoals haar huisgenote Catharina Boenders schrijft: ‘Niets is volmaakt’.

Dat geldt trouwens ook voor Maria zelf. Op 14 juli 1800 moet zij op het matje komen bij de regenten van het Meisjeshuis. Zij heeft verlof gevraagd en gekregen om een paar dagen de stad uit te gaan, misschien voor familiebezoek. Ze is echter ’s nachts al teruggekomen en tijdens de kermis met een jongen uit het Weeshuis gaan dansen in herbergen. Zij bekent alles, zonder spijt te betuigen, en zegt zelfs dat ze het helemaal niet erg zou vinden om uit het huis te worden gezet. De regenten hebben niet veel beraad nodig om aldus te besluiten.

Inloggen
Share
Tweet
Share