Weeskinderen als bijvangst – Stadsarchief Delft
Weeskinderen op een kaart van Jacob Spoors, 1650 (Archief 201, inv.nr 375; TMS 67435)

Weeskinderen op een kaart van Jacob Spoors, 1650 (Archief 201, inv.nr 375; TMS 67435)

Ondertekening van het contract van de Heilige-Geestmeesters met landmeter Jan Jansz Potter, 1575 (Archief 201, inv.nr 969)

Ondertekening van het contract van de Heilige-Geestmeesters met landmeter Jan Jansz Potter, 1575 (Archief 201, inv.nr 969)

11 juni 2023:

Weeskinderen als bijvangst

In een kaartboek vind je kaarten, dat is logisch. Maar landmeters beperken zich gelukkig niet altijd tot een eenvoudige weergave van de opgemeten percelen. Zij pronken ook wel eens met hun tekenkundige vaardigheden. En zo kun je op een kaart zomaar een unieke afbeelding tegenkomen van twee kinderen in het uniform van het Delftse Weeshuis.

Met dit kaartboek wordt een begin gemaakt in 1576. Dan geven de Delftse Heilige-Geestmeesters, verantwoordelijk voor de armenzorg, Jan Janszoon Potter de opdracht om hun landbezit in kaart te brengen. Potter is een rasechte Delftenaar. Hij studeert in Leuven en woont net als zijn ouders op de Markt, wat erop wijst dat hij van goede komaf is. In 1562 wordt hij beëdigd als landmeter, vijf jaar later ook als notaris. Hij werkt voor instellingen en personen in Delft en wijde omgeving. Er zijn voor zover bekend ten minste zes kaartboeken en 65 losse kaarten van zijn hand bewaard gebleven.

In 1579 krijgen de Heilige-Geestmeesters het beheer over het opgeheven Sint-Barbaraklooster om daarin een Weeshuis te vestigen. Hun bezittingen zijn de woelige beginjaren van de Opstand niet ongeschonden doorgekomen en er moet heel wat land worden verkocht om de begroting sluitend te krijgen. Omgekeerd verwerven zij ook weer nieuwe landerijen, niet zozeer door aankopen als wel uit erfenissen. Van tijd tot tijd moet het kaartboek worden geactualiseerd en gaat Jan Potter weer op pad met zijn meetlint.

Vermoedelijk in 1590 overlijdt Potter, maar dat betekent niet het einde van het kaartboek. Meerdere landmeters vullen het aan. Onder hen is Jacob Spoors. Hij tekent in 1650 deze kaart van landerijen in Berkel, met als bonus het Delftse stadswapen, vastgehouden door een jongen en een meisje in Weeshuisuniform. Het is verreweg de vroegste afbeelding van de kleding van Delftse Weeshuiskinderen.

Inloggen
Share
Tweet
Share