Het Straatje van Vermeer gevonden!?

Sinds mensenheugenis proberen wetenschappers en amateurs te achterhalen waar Johannes Vermeer omstreeks 1658 ‘Het Straatje’ schilderde. In 2015 haalt de Amsterdamse hoogleraar Frans Grijzenhout alle kranten en journaals met een nieuwe theorie. Een ogenschijnlijk saai belastingregister in het Stadsarchief lijkt de sleutel te bieden tot de oplossing van het mysterie.

Een poortje tussen twee huizen is heel gewoon. Wie door Delft wandelt, kan zonder problemen tientallen van zulke doorgangen aanwijzen waarmee bewoners hun achterterrein kunnen bereiken. Het eigendom is gemeenschappelijk, of de één is eigenaar en de ander heeft recht van overpad. Maar twee poortjes naast elkaar, elk behorend bij een afzonderlijk huis, dat zie je zelden of nooit. Grijzenhout komt op het lumineuze idee om op zoek te gaan naar zeventiende-eeuwse bronnen waarin zo’n bijzondere situatie zou kunnen zijn vastgelegd. Hij gaat ervan uit dat de goot op de voorgrond van het schilderij het schrobwater afvoert naar een gracht. En zo komt hij terecht bij de ‘Legger vant diepen der wateren binnen de stadt Delft’, aangelegd in 1667. In dit register wordt vastgelegd hoe de kosten voor het uitbaggeren van de grachten worden omgeslagen over de aanwonenden. Iedereen betaalt een som die evenredig is met de breedte van zijn huis plus een eventuele poort, schuur of andere aanbouw.

Uit de lichtval op het schilderij leidt Grijzenhout af dat de twee poortjes van ‘Het Straatje’ moeten worden gezocht aan de noordzijde van een oost-west lopende gracht. Er is in het hele register slechts één locatie te vinden waar dit voorkomt: aan de Vlamingstraat, tussen de huidige nummers 40 en 42. Het verhaal wordt nog mooier als blijkt dat de bewoonster van het rechter huis op het schilderij een tante van Vermeer is. Misschien is zij wel de vrouw die in de deuropening zit te handwerken.