Schoolplaat uit 1856 met de overgave van Delft aan hertog Albrecht, met foutief jaartal 1358 in plaats van 1359 (TMS 75089)
Het verbond tussen de Kabeljauwse steden, 26 september 1351 (Archief 1, inv.nr 2693, charter 10259)
18 mei 2023:
Hoofdstad van de Kabeljauwen
Delft is vermoedelijk nooit machtiger dan in 1351. Er woedt een felle strijd om de opvolging in het graafschap Holland tussen Willem van Beieren en zijn moeder Margaretha. De meeste steden kiezen voor Willem; hun aanhangers worden om onbekende redenen Kabeljauwen genoemd.
De adel kiest overwegend voor Margaretha; zij heten Hoeken of haken, waarmee kabeljauw kan worden gevangen. In 1351 wordt Willem uitgeroepen tot graaf. Dat gebeurt in Delft, waar hij zijn hoofdkwartier vestigt. In het Delftse stadsarchief berust dan ook de beroemde oorkonde van 26 september 1351, die wel het Kabeljauws verbond wordt genoemd. Twaalf steden beloven elkaar bij te staan om Willem in het zadel te houden. Elf van de twaalf originele zegels hangen er nog aan.
De trouw aan Willem legt Delft geen windeieren, want hij beloont zijn volgelingen rijkelijk. Maar dat verandert na 1354, als hij zich verzoent met zijn moeder. De invloed van de adel neemt weer toe, zeker als Willem in 1357 wordt getroffen door een hersenbloeding. Zijn jongere broer Albrecht komt over uit Beieren om Holland als ‘ruwaard’ ofwel regent te gaan besturen. De twisten tussen Hoeken en Kabeljauwen laaien weer op. Ook in Delft is het onrustig en komt het zelfs tot gewelddadigheden. In maart 1359 plegen Delftenaren samen met Kabeljauwse edelen een overval op Polanen en Binkhorst, kastelen van vooraanstaande Hoekse edelen. Als zij zich ook nog eens vergrijpen aan de grafelijke gevangenis in Den Haag, is de maat vol.
In april 1359 slaat Albrecht het beleg voor Delft. Van heinde en verre worden manschappen en materieel opgetrommeld. Uit Utrecht komt een grote ‘donderbus’ en een partij kruit, uit Heusden een stormram, Engelse bogen en 48.000 pijlen. Tot een bestorming komt het niet: op 10 juni geeft Delft zich over. Het wordt een plechtigheid vol symboliek en ritueel. De vier burgemeesters moeten als eersten de stad uitkomen en de sleutels aanbieden aan Albrecht. Duizend mannen smeken hem blootshoofds en barrevoets om hun leven te sparen. Zij worden bijgevallen door vijfhonderd vrouwen met loshangend haar en in hun beste kleren. De stad moet de wallen slechten, de grachten dempen en de poorten slopen. Bovendien moet de bevolking een enorme boete betalen, die jarenlang de economische ontwikkeling van de stad afremt. Delft begint voorspoedig in 1246 en bereikt een hoogtepunt in 1351, maar tuimelt in 1359 van zijn voetstuk.