‘Insiedentjes’

Wie dit begrijpt, mag het zeggen. Het lijkt een spellingsoefening waarbij je moet aanvinken waar de fouten zitten. Als je het fonetisch leest, wordt het eenvoudiger. Het is een fragment uit een maandverslag van het Tehuis voor Werkende Jongens, geschreven in zogenaamde ‘socialistiese’ spelling.

Deze tekst komt uit het archief van het Weeshuis, een eeuwenoude instelling die in 1951 het Tehuis voor Werkende Jongens onder zijn hoede krijgt. Hier verblijven jongens die er door de kinderrechter geplaatst worden. Psychologen en maatschappelijk werkers staan klaar om hen te helpen. Het tehuis voorziet in een behoefte. Dit maandverslag stamt uit 1971 als de instelling net naar het spiksplinternieuwe Van Renswoudehuis aan de Bieslandsekade is verhuisd.

Uit het verslag spreekt bezorgdheid over het bestaande ‘siesteem’. Medewerkers weten niet goed wat ze in bepaalde ‘situwaatsies’ moeten doen, zeker niet als er ‘insiedentjes’ plaatsvinden. Het rommelt al enige tijd in het tehuis. Een traditioneel regentenbestuur heeft de supervisie, maar de dagelijkse leiding is in handen van een directeur en medewerkers die gegrepen zijn door de in die jaren sterk levende democratiseringsdrang. Deze jonge, vooral linkse, generatie wil af van automatische gezagsstructuren en vindt dat kinderen zelf hun grenzen moeten leren afbakenen. Alles is bespreekbaar en niets hoeft vast te liggen. Dat geldt zelfs voor de spelling.

In de praktijk leidt dat tot eindeloze vergaderingen waar over ieder detail gediscussieerd wordt. De aanpak blijkt niet te werken, zeker niet bij jongvolwassenen die structuur ontberen en al in de problemen zitten. Er heerst chaos in het tehuis. Op ‘indievieduweel’ niveau biedt het verslag gelukkig ook goed nieuws. Een van de pupillen doet ‘eindeksamen’ LTS en leert daarna door bij ‘ototechniek’. Een ander weet een baantje te bemachtigen door zijn ‘solliesietaatsie-drift’.

Hopelijk hebben de jongens die positieve lijn volgehouden. Het Tehuis voor Werkende Jongens komt er niet meer bovenop. In 1975 sluit de instelling. En het is vast geen toeval, de alternatieve spelling is dan ook alweer op zijn retour.