Lappendeken Overschie

Johannes Kooij is misschien wel de enige die echt begrijpt hoe Overschie anno 1760 in elkaar zit. Hij moet ook wel, want hij was secretaris van het ambacht. Dat is te zeggen: van het Delftse deel daarvan, want een ander stukje valt onder Rotterdam. En de reden dat Delft zeggenschap heeft in Overschie, is niet voor elk huis hetzelfde.

Snapt u het nog? Zelfs de burgemeesters van Delft hebben geen idee hoe het zit en vragen Johannes om deze kaart te maken.

Het begint ermee dat Rotterdam in 1345 van de graaf van Holland een vaart mag graven tussen de Schie en de Rotte. Een strook land aan weerszijden van deze Rotterdamse Schie is voortaan onderworpen aan bestuur en rechtspraak van Rotterdam. Het wordt ingewikkeld als hertog Albrecht in 1389 Delft toestaat om een vaart te graven tussen Overschie en de Maas. Daarbij geeft hij de stad zeggenschap over de oevers van de hele vaarweg, van Delft tot het aan de monding gestichte Delfshaven. Zo ontstaat bij Overschie een probleem op de plek waar de Rotterdamse en de Delftse Schie op elkaar aansloten. Vallen de huizen nabij deze driesprong nou onder Delft of onder Rotterdam? En nog belangrijker: wie gaat er over de brug die hier ligt? Behoort die bij de Rotterdamse Schie waar hij overheen ligt en dus bij Rotterdam? Of valt hij onder Delft omdat hij deel uitmaakt van de weg langs de Delftse Schie?

De rest van het dorp Overschie valt ook nog eens onder twee verschillende heren. Delft weet in 1480 de heerlijke rechten op Overschie te kopen van Hendrik van Naaldwijk en in 1596 die op Hogenban van Johan van Assendelft. Het stadsbestuur mag in deze heerlijkheden voortaan de schout, secretaris, predikant en schoolmeester benoemen. Al met al heeft Delft nu zeggenschap over heel Overschie, met uitzondering van een klein strookje langs de Rotterdamse Schie, op de kaart met donkergrijs aangegeven. Maar als we kijken naar de driesprong nabij de kerk, zien we dat daar drie kleuren bij elkaar komen. Die geven aan in welke hoedanigheid Delft hier de baas is. In de roze strook langs het water is dat als uitvloeisel van het privilege van 1389; hier zijn schout, schepenen en burgemeesters volledig de baas. In het bruine deel ten zuiden van de straat heeft Delft het voor het zeggen als ambachtsheer van Overschie en in het gele deel linksboven als ambachtsheer van Hogenban. Geen wonder dat zelfs de burgemeesters behoefte hebben aan een kaart als geheugensteuntje.