Samen in de bedstee

Delft beschikt al in de vijftiende eeuw over een oude-vrouwenhuis, dat dienst doet tot 2000. Dat is  Huyse van Sint-Christoffel in de Papenstraat, beter bekend als het dameshuis. Die bijnaam geeft de beperking aan: je moet wel wat geld en goed inbrengen om hier een plekje te verwerven.

Delft telt echter talloze oude vrouwen die geen middelen hebben om zich in te kopen in zo’n tehuis. Voor hen sticht de Kamer van Charitate in 1653 een speciale voorziening: het oude-weduwenhuis. Het verrijst aan de zuidwesthoek van de Schoolstraat, evenwijdig aan de stadswal. De voorgevel bevindt zich aan de zijde van de Prinsentuin, die door de bewoonsters wordt gebruikt ‘tot haer vermaeck’, aldus Dirck van Bleyswijck. Hij beschrijft ook hoe het er vanbinnen uitziet: een enorme zaal met aan beide zijden bedsteden en in het midden een grote vierkante schoorsteen op pilaren.

De binnenmoeder en binnenvader moeten voorkomen dat er ‘twist, gekijf, disordre en onbehoorlijckheden’ plaatsvinden. De binnenvader heeft daarnaast een belangrijke taak bij het bevorderen van het godsdienstig welzijn van de vrouwen. Hij gaat voor in gebed, leest uit de Bijbel, bespreekt na terugkeer uit de kerk de preek en verleent geestelijke bijstand aan zieken.

In het archief van de Kamer van Charitate bevindt zich een register van bewoonsters. Het zijn er maximaal tachtig, verdeeld over veertig bedsteden. Van elke vrouw wordt genoteerd wanneer zij arriveert, wat zij meebrengt, welke goederen in de loop van haar verblijf worden verstrekt en wanneer zij overlijdt. Stijntje Jans is al 95 jaar als zij op 7 september 1660 een plekje krijgt in bedstede nummer 1. Zij bezit drie rokken, twee schorten, een borstrok en een paars schortekleed. Een half jaar later krijgt zij een paar muilen en in april 1664 nieuwe – kennelijk is zij ondanks haar hoge leeftijd voldoende goed ter been om pantoffels te verslijten. In augustus 1664 krijgt zij nog een nieuw schortekleed, maar op 15 december overlijdt zij, 99 of 100 jaar oud.

Een verblijf van tien tot vijftien jaar is heel normaal, maar er zijn vrouwen die het maar heel kort uithouden. Catalyna Balten arriveert op 11 mei 1667, krijgt op 23 juli een paar muilen en is meteen daarna ‘uytgeloopen’. Op die nieuwe muilen? Dat staat er helaas niet bij.