De intercity van de Gouden Eeuw

Een trekschuit is in de zeventiende eeuw eigenlijk niets nieuws. Al honderden jaren worden boten over de Vlie en de Schie getrokken of ‘gejaagd’ door paarden of mensen. Zo ben je onafhankelijk van de wind en bovendien: op zulke smalle vaarten kun je meestal toch al niet zeilen. En al die tijd nemen vrachtschippers ook passagiers mee, al is het maar om een centje bij te verdienen.

Omstreeks 1630 vindt een heuse revolutie plaats. Overal in Holland worden geregelde passagiersdiensten ingesteld, met vaste vertrek- en aankomsttijden. Voor het eerst in de geschiedenis kun je een reis tot op de minuut nauwkeurig gaan plannen. Als je ’s ochtends de schuit naar Leiden neemt, weet je precies hoeveel tijd je hebt voor je zakelijke afspraak, een bezoek aan de markt of het bijwonen van een college aan de universiteit, hoe laat je ’s avonds thuis bent én wat de reiskosten zijn.

Ook rond Delft ontwikkelt zich in hoog tempo een netwerk van trekschuitverbindingen. In 1636 start de dienst op Rotterdam, in 1637 die op Den Haag en weer een jaar later die op Leiden. Alle drie komen ze tot stand via een gemeenschappelijke regeling tussen de betrokken steden. Zij leggen samen de benodigde infrastructuur aan, stellen ordonnanties op, wijzen schippers aan en bepalen de frequentie van de afvaarten en de tarieven.

In 1645 wordt ook Maassluis vanuit Delft aangesloten op het Hollandse trekvaartennetwerk. Deze verbinding is in meerdere opzichten een buitenbeentje. Maassluis hoeft er namelijk niets voor te doen: Delft regelt alles, van de toestemming van de Staten van Holland tot de aanleg en het onderhoud van de kaden. In de beginfase betaalt de heer van Kenenburg nog mee, maar als die afhaakt, draaide Delft in zijn eentje op voor alle kosten. Ook de doelgroep is bijzonder. Het gaat niet in de eerste plaats om het vervoer van passagiers, want die zijn er nauwelijks op deze route. Het gaat erom dat de zeevis die in Maassluis wordt aangevoerd, zo snel mogelijk op de markt in Delft is. Verse vis, die mag wat kosten.

Buitenlandse reizigers die Holland bezoeken staan versteld over de organisatie en de stiptheid van dit openbaar vervoer. Niet voor niets is de trekschuit wel aangeduid als de intercity van de zeventiende eeuw.