Sint Balthasar Gerards? – Stadsarchief Delft
Fragment van het vonnis van Balthasar Gerards uit het crimineelboek van de schepenen. (Archief 1, inv.nr 2383)

Fragment van het vonnis van Balthasar Gerards uit het crimineelboek van de schepenen. (Archief 1, inv.nr 2383)

Terechtstelling van Balthasar Gerards op de Markt; gravure van Frans Hogenberg, 16e eeuw. (TMS 80716)

Terechtstelling van Balthasar Gerards op de Markt; gravure van Frans Hogenberg, 16e eeuw. (TMS 80716)

2 januari 2024:

Sint Balthasar Gerards?

Voor de opstandelingen in de Noordelijke Nederlanden is Balthasar Gerards de verraderlijke moordenaar van de Vader des Vaderlands. Maar voor degenen die de katholieke kerk en de koning van Spanje trouw blijven, is hij een held. En als het aan Delftenaar Sasbout Vosmeer ligt, moet hij zelfs worden vereerd als heilige.

Filips II verklaart Willem van Oranje in 1580 vogelvrij wegens het ontketenen van de Opstand. Iedereen wordt aangemoedigd hem ‘uiter werelt te helpen’. De in het vooruitzicht gestelde beloning is enorm: 25.000 gouden kronen, vergeving van eventueel gepleegde misdaden en verheffing in de adelstand. Heel wat gelukzoekers proberen de prins te vermoorden. Jean Jaureguy lukt het op 18 maart 1582 in Antwerpen bijna. Oranje overleeft het schot in zijn hoofd ternauwernood, Jaureguy wordt ter plekke gedood door de lijfwachten. Uiteindelijk slaagt het moordplan van Balthasar Gerards op 10 juli 1584. Hij wordt levend gegrepen en berecht door de Delftse schepenbank. Die veroordeelt hem uiteraard ter dood, na gruwelijke martelingen. Zijn hoofd wordt op een staak gespietst en op de Schoolpoort geplaatst, de rest van zijn lichaam wordt in vieren gehouwen en tentoongesteld op de Haagpoort, de Oostpoort, de Ketelpoort en de Waterslootsepoort.

Het hoofd van Balthasar wordt door een onbekende gestolen en afgeleverd bij de uit Delft afkomstige Sasbout Vosmeer. Die probeert in opdracht van de paus om vanuit Keulen de katholieke kerk in de Noordelijke Nederlanden weer enigszins te organiseren. Balthasar is vanuit zijn gezichtspunt een martelaar voor de goede zaak, net als de heiligen die in de Romeinse tijd zijn omgebracht omwille van hun geloof. Vosmeer koestert de schedel als relikwie en laat een gebed schrijven dat dagelijks moet worden gelezen ter ere van Balthasar. Hij probeert zelfs een officieel proces tot zaligverklaring op gang te brengen, maar vindt weinig medestanders. Na Vosmeers overlijden zet niemand zich er meer voor in. En de schedel van Balthasar dan? Die is spoorloos verdwenen.

Inloggen
Share
Tweet
Share