Weg met de socialen, leve Willemien!

De kroningsfeesten van Wilhelmina in 1898 laten in de archieven hun sporen na. Er zijn vele foto’s van versierde straten, juichende Delftenaren en wapperende vlaggen. De stad viert ogenschijnlijk eendrachtig feest. In de bibliotheek van het Stadsarchief vertelt een dun boekje een heel ander verhaal: over beschilderde voordeuren en ingegooide ruiten.

Vanaf de achttiende verjaardag van prinses Wilhelmina op 31 augustus 1898 is het twee weken lang feest. Oranjeverenigingen en buurtcomités zamelen al wekenlang geld in om de straten zo mooi mogelijk uit te dossen. Behanger en stoffeerder F.W. Ducker laat voor zijn bedrijf op de Boterbrug zelfs een kopie van de Kethelpoort verrijzen.

Met al die Oranjeliefde in de stad valt het op dat niet iedereen de vlag uithangt. Vooral socialisten tonen zich kritisch over het koningshuis. Het is een mening die dezer dagen niet echt gewaardeerd wordt. Het chagrijn uit zich overdag in het spotlied ‘Weg met de socialen, leve Willemien’ en ontaardt na kroegbezoek in de avond in opstootjes bij niet-vlaggers voor de deur. In het gunstigste geval vinden zij een oranje W op hun voordeur gekalkt. Minder fortuinlijk zijn de socialisten die hun gezin moeten evacueren omdat de stenen door de ruiten vliegen. C.J. Peterse uit de Annastraat probeert de meute tegen te houden door de straat op te gaan; hij wordt in elkaar geslagen.

Op verzoek van een aantal socialistische organisaties leggen zeventien Delftenaren hun ervaringen vast in het pamflet Ongeregeldheden tijdens de kroningsfeesten te Delft. De politie greep volgens de auteurs niet of nauwelijks in. Zij kregen te horen dat ze een vlag moesten uithangen om de gemoederen tot bedaren te brengen. Dat is achteraf ook de toon in de karige berichtgeving over de onlusten: de socialisten hebben het vooral aan zichzelf te danken. Om die redenering van tegenwicht te voorzien, is dit beduimelde boekje van grote waarde. Een archief heeft tenslotte de taak meerdere kanten van één verhaal voor het nageslacht te bewaren.